Asertywność to umiejętność wyrażania swoich opinii i potrzeb. To umiejętność odmawiania – skutecznego, ale pozbawionego agresji, w taki sposób, aby nikogo nie zranić. Brzmi na coś trudnego? Na szczęście asertywności można się nauczyć.
Ja jako członek grupy
Czy wiesz, że w okresie dorastania, czyli ok 13-20 r.ż. najważniejszym punktem odniesienia są dla nas rówieśnicy? Nie rodzice czy nauczyciele, ale właśnie nasi koledzy i koleżanki ze szkoły, osiedla, czy serwera na Discordzie. Jest to czas kształtowania się tożsamości, a więc okres w którym próbuje się wielu nowych rzeczy, doświadcza, testuje a poprzez to szuka się odpowiedz na pytanie: kim jestem? Kim chcę być? Równocześnie bardzo ważne w tym czasie jest poczucie bycia akceptowanych przez grupę oraz poczucie przynależności. Poszukiwanie idola, wzorowanie się na nim, ubiór i styl zgodny z wybraną subkulturą młodzieżową to również elementy, które dają nam możliwość przynależenia do jakiejś społeczności, ale też sprawdzania siebie w różnych rolach i sytuacjach. Jest to świetna sprawa, jeśli otaczają nas ludzie, którzy pomagają nam odnaleźć siebie, wzrastać i razem z nami stawiają pierwsze kroki ku dorosłości.
Presja grupy
Zdarza się tak, że grupa do której należymy nalega, żebyśmy robili rzeczy, na które nie mamy ochoty i/lub takie, które nie są zgodne z naszymi wartościami i wrażliwością. Może to być np. sięganie po alkohol, podejmowanie inicjacji seksualnej, hejtowanie w internecie, wagarowanie i wiele innych rzeczy. Niektóre mogą być dla Ciebie szkodliwe, inne powodują dyskomfort psychiczny czy wstyd, a na jeszcze inne po prostu nie masz ochoty, ale zgadzasz się z obawy przed byciem odrzuconym przez grupę.
Zachowanie asertywne, czyli jakie?
Czy jest na to sposób? Tak! Po pierwsze, musisz mieć świadomość tego, w jaki sposób działają procesy grupowe. Nie tylko dla Ciebie ważne są relacje z rówieśnikami. W chwilach, gdy grupa namawia Cię na zrobienie czegoś, na co nie masz ochoty zadaj sobie dwa pytania. Pierwsze: czy odmowa faktycznie spowoduje, że Twoi znajomi Cię odrzucą? Prawdopodobnie nie, ponieważ, każdy z nich, podobnie jak Ty, chce być członkiem grupy i nie chce nikogo z niej wykluczyć w obawie, aby w przyszłości samemu nie zostać wykluczonym. Możliwe też, że inne osoby z grupy również nie chcą zgodzić się na proponowane działanie, ale boją się o tym powiedzieć – jeśli choć jeden z Was się wyłamie i powie to głośno, inni chętnie dołączą.
Drugie pytanie, które powinieneś sobie zadać brzmi: czy chcesz przyjaźnić się z osobami, które nie respektują Twoich uczuć i zasad? Jeśli nie będziesz wyraźnie zaznaczać swoich granic, będą one przez Twoich znajomych przekraczane regularnie (choćby nieświadomie), a Ty będziesz się z tym źle czuć. Asertywność pozwoli Ci żyć w zgodzie z Twoimi zasadami i sprawi, że zwiększy się Twoje poczucie własnej wartości. Pozwoli Ci również uniknąć negatywnych konsekwencji decyzji, które mógłbyś podjąć pod presją grupy. Asertywność to Twoja siła.
Praktyka czyni mistrza
Jak się tego nauczyć? Odmawianie nie jest proste, szczególnie, gdy masz inne zdanie w danej kwestii od reszty grupy, ale jest to umiejętność, którą można trenować. Jeśli wiesz, że w pewnych sytuacjach mówienie “nie” sprawia Ci szczególnie dużo trudności, zrób proste ćwiczenie: weź kartkę długopis i opisz na niej następujące punkty:
- Opisz sytuację podczas której nie zachowałaś/łeś się tak asertywnie, jakbyś tego chciała/chciał.
- Dlaczego trudno było Ci odmówić?
- Co mogę zrobić/ powiedzieć kiedy będę w tej sytuacji w przyszłości?
Kiedy przeanalizujesz tę sytuację, gdy znowu się w niej znajdziesz, będziesz już wiedzieć, jak inaczej poprowadzić tą rozmowę, aby skutecznie powiedzieć „nie”. Punkt 3. możesz nawet rozpisać w formie dialogu, a następnie poćwiczyć go przed lustrem – dzięki temu, w prawdziwej sytuacji będziesz już wiedział, jak się zachować i jak zapanować nad emocjami.
Daj sobie czas
Pamiętaj, że praktyka czyni mistrza. Stawianie granic i odmawianie, szczególnie, gdy naciska na ciebie grupa, początkowo może być trudne. Zobaczysz jednak, że z każdym kolejnym razem, będzie to dla Ciebie coraz bardziej naturalne, bo będziesz się lepiej czuć postępując zgodnie ze swoim sumieniem. Fundacja Odzyskani jest również miejscem w którym możesz wziąć udział w szeregu warsztatów, które rozwiną Twoją umiejętność komunikacji czy dążenia do celów.
Autorka tekstu: Kaja Pilarczyk